Column Rene Bleeker
Innovatief aanbesteden
Innovatief aanbesteden van ziekenhuisprojecten is eerder uitzondering dan regel. Toch zijn er voorbeelden van geslaagde innovatief aanbesteedde ziekenhuisprojecten waarbij de markt vroeg betrokken werd. Welke winsten zijn daar behaald, en waarom zouden we dat niet veel vaker doen?
Complexe materie
Het bouwen aan ziekenhuizen is een complexe bezigheid. Naast onderhandelen met veel opdrachtgevers (bestuur, medisch specialisten) en stakeholders (zorgverzekeraar, banken, overheid), heeft een bouwdirectie ook te maken met complexe technische installaties, continu veranderende zorgprocessen, steeds hogere duurzaamheidseisen en de opgave om een gezond gebouw te ontwerpen.
Hoogwaardige techniek en veranderende processen
De techniek van bijvoorbeeld energieopwekking, operatiekamers en laboratoria, en de innovaties daarin, vergen veel deskundigheid van technici in kennis, ontwerp en beheer. Zorgprocessen zijn complex en continue aan verandering onderhevig als gevolg van nieuwe behandelmethoden. Een ziekenhuis moet slim ontworpen worden om huidige en toekomstige zorgprocessen zo optimaal mogelijk te faciliteren. Slechts als zorgvastgoed flexibel genoeg is, kan het een langdurige bijdrage leveren aan het laag houden van de kosten van de zorg.
Een gezond ziekenhuis
Onderzoek heeft uitgewezen dat de kwaliteit van de gebouwde omgeving een grote impact heeft op het welzijn van patiënten en medewerkers. Zo is aantoonbaar dat een kamer op het oosten met zicht op de natuur leidt tot een kortere ligduur en minder gebruik van pijnstillers door patiënten. Naast architecten en binnenhuisarchitecten met actuele kennis van healing environments, worden tegenwoordig steeds vaker omgevingspsychologen betrokken in het ontwerpproces.
Duurzaamheid
Duurzaamheidambities verschillen per ziekenhuis. De kerntaak van een ziekenhuis is het leveren van zorg, het vastgoed moet daarin optimaal faciliteren. Als ziekenhuisbestuurders moeten kiezen tussen investeren in stenen of zorg, wordt toch vaak gekozen voor het laatste. Het vergt dan ook grote creativiteit van de bouwdirectie om te voldoen aan bovengemiddelde duurzaamheidseisen en ambities.
Innovatief aanbesteden
Vaak zien we dat bouwdirecties van ziekenhuizen om bovenstaande redenen voorzichtigheid betrachten in het al vroeg inschakelen van bouwende marktpartijen. Belangrijke overwegingen hierbij zijn: kan een aannemer wel high tech installaties kan ontwerpen, kan hij wel gesprekspartner zijn van bestuur en de vele medisch professionals, kan hij omgaan met de traagheid van besluitvormingsprocessen in de zorg, of omgaan met aanvullende wensen van de medisch professionals die vaak op het laatste moment gaan meedenken over plattegronden (“Wie heeft dit bedacht, dat gaan we zeker zo niet doen”)?
Meestal wordt daarom pas aanbesteed als alle opdrachtgevers en stakeholders het eens zijn en alle risico’s uit het plan gehaald zijn. De enige optie die overblijft is dan vaak een traditioneel (Engineering) Build bouwcontract.
Recent is er een ziekenhuis geopend waarbij marktpartijen vanaf het eerste begin werden ingeschakeld voor ontwerp, bouw, beheer en exploitatie van een compleet nieuw ziekenhuis. Het resultaat was tevredenheid van alle partijen. Het is interessant om te onderzoeken wat DBMO in deze casus heeft opgeleverd voor opdrachtgever en opdrachtnemer in vergelijking met traditioneel aanbestede projecten. Is er winst te halen in tijd, geld of kwaliteit bij hetzelfde resultaat: een flexibel, gezond, duurzaam en hoogwaardig ziekenhuis waar 40 jaar lang veilig geopereerd en gezond gewerkt kan worden? Als er aantoonbaar winsten te behalen zijn, bij hetzelfde eindresultaat, dan liggen er mooie kansen voor zowel opdrachtgever en opdrachtnemer in de ontwikkeling van zorgvastgoed.
